Vanaf 1 januari 2025 verscherpt de Belastingdienst de controle op de regels voor zzp'ers. Dit kan grote gevolgen hebben voor jou als zzpér én voor je opdrachtgevers. Maar wat verandert er precies in de Wet DBA, en wat kun je doen om schijnzelfstandigheid te voorkomen?
Wat is schijnzelfstandigheid?
Schijnzelfstandigheid ontstaat wanneer je werkt als zelfstandige zonder personeel, terwijl je in werkelijkheid aan de criteria van een werknemer voldoet. Met andere woorden: je opereert als zzp'er, maar functioneert eigenlijk als iemand die in loondienst werkt. Dit kan grote gevolgen hebben, zowel voor jou als voor je opdrachtgever.
Waarom pakt de Belastingdienst schijnzelfstandigheid aan?
De Belastingdienst pakt schijnzelfstandigheid aan om verschillende redenen:
- Bescherming van werknemers:
Als schijnzelfstandige mis je belangrijke rechten en zekerheden die je als werknemer in loondienst wel zou hebben. Denk aan:- Sociale zekerheid: Geen pensioenopbouw, geen recht op WW bij werkloosheid en geen verzekering bij ziekte.
- Arbeidsrecht: Minder bescherming bij ontslag of conflicten omdat je niet onder het arbeidsrecht valt.
- Eerlijke concurrentie:
Bedrijven die schijnzelfstandigen inzetten, betalen minder sociale premies en belastingen dan bedrijven met werknemers in loondienst. Dit zorgt voor oneerlijke concurrentie op de arbeidsmarkt en zet mogelijk druk op lonen en arbeidsvoorwaarden. Ook als jij zelfstandig werkt, kan dit jouw positie beïnvloeden. - Belastinginkomsten:
Schijnzelfstandigen profiteren vaak van belastingvoordelen die bedoeld zijn voor echte ondernemers. Hierdoor loopt de overheid belastinginkomsten mis. - Misbruik van regelingen:
De regelingen die zelfstandigen ondersteunen, zoals de zelfstandigenaftrek, worden oneigenlijk gebruikt in gevallen van schijnzelfstandigheid.
Kortom: door schijnzelfstandigheid aan te pakken, beschermt de Belastingdienst zowel werknemers als echte zzp'ers.
Wat is de Wet DBA en wat verandert er in 2025?
De Wet DBA (Deregulering Beoordeling Arbeidsrelaties) is in het leven geroepen om schijnzelfstandigheid te voorkomen. Simpel gezegd: deze wet beschermt zzp'ers die écht zelfstandig werken en zorgt ervoor dat mensen die eigenlijk in loondienst horen te zijn, niet als zzp'er aan de slag slag gaan. De Wet DBA heeft als doel om:
- Schijnzelfstandigheid te voorkomen: De wet moet ervoor zorgen dat mensen die feitelijk in loondienst zijn, ook als werknemer worden behandeld en niet als zzp'er.
- Duidelijkheid te scheppen: Zowel zzp'ers als opdrachtgevers moeten weten waar ze aan toe zijn en wat de regels zijn rondom de arbeidsrelatie.
- Eerlijke concurrentie te bevorderen: Door schijnzelfstandigheid aan te pakken, wil de overheid zorgen voor een gelijk speelveld voor alle bedrijven.
Nieuwe regels vanaf 2025
De Wet DBA bestaat al een tijdje, maar de toepassing ervan bleek in de praktijk complex. Om zzp'ers en opdrachtgevers de tijd te geven om aan de nieuwe regels te wennen, gold er een handhavingsmoratorium. Dit betekende dat de Belastingdienst de wet niet streng controleerde. Maar let op: dit moratorium is inmiddels opgeheven!
Vanaf per 1 januari 2025 gaat de Belastingdienst de Wet DBA strenger handhaven. Dit betekent onder andere:
- Strengere controles: De Belastingdienst gaat meer controles uitvoeren bij bedrijven om te checken of er sprake is van schijnzelfstandigheid.
- Hogere boetes: Zowel zzp'ers als opdrachtgevers die de Wet DBA overtreden, riskeren hogere boetes dan voorheen.
- Focus op de praktijk: De Belastingdienst kijkt niet alleen naar de overeenkomst van opdracht, maar vooral naar hoe de samenwerking in de praktijk verloopt.
Hoe werkt de Wet DBA in de praktijk?
Om te bepalen of er sprake is van schijnzelfstandigheid, kijkt de Belastingdienst naar verschillende factoren, zoals:
- Gezag: Heeft de opdrachtgever veel zeggenschap over de zzp'er?
- Vervangbaarheid: Kan de zzp'er zich vrij laten vervangen?
- Duurzaamheid: Hoe lang werkt de zzp'er al voor dezelfde opdrachtgever?
- Financiële afhankelijkheid: Is de zzp'er afhankelijk van één opdrachtgever?
- Integratie: Is de zzp'er onderdeel van de organisatie van de opdrachtgever?
Als uit de controle blijkt dat er sprake is van schijnzelfstandigheid, dan kan de Belastingdienst naheffingen en boetes opleggen.
De gevolgen van schijnzelfstandigheid: risico's en consequenties
Schijnzelfstandigheid kan zowel voor jou als zzp’er als voor je opdrachtgever vervelende gevolgen hebben. Denk bijvoorbeeld aan:
- Naheffingen en boetes: Wanneer de Belastingdienst concludeert dat er sprake is van schijnzelfstandigheid, kunnen zowel jij als je opdrachtgever aansprakelijk worden gesteld. Dit kan leiden tot het terugbetalen van achterstallige loonheffingen en sociale premies, aangevuld met mogelijk forse boetes.
- Verlies van fiscale voordelen: Als je als schijnzelfstandige wordt aangemerkt, verlies je mogelijk het recht op fiscale voordelen, zoals de zelfstandigenaftrek.
- Juridische risico’s:
Voor opdrachtgevers kan schijnzelfstandigheid betekenen dat zij alsnog verplicht worden werknemersrechten toe te passen, zoals:
- Loondoorbetaling bij ziekte.
- Ontslagbescherming.
- Eventuele secundaire arbeidsvoorwaarden zoals vakantiegeld en pensioenafdrachten.
- Reputatieschade: Schijnzelfstandigheid kan je imago als professional aantasten. Dit kan het moeilijker maken om nieuwe opdrachten te krijgen.
- Onzekerheid: De mogelijke gevolgen van schijnzelfstandigheid kunnen leiden tot spanningen en wantrouwen tussen jou en je opdrachtgever.
Wanneer je je bewust bent van deze risico's, kun je je beter voorbereiden en de gevolgen van schijnzelfstandigheid voorkomen. Hoe je dat doet, lees je hieronder.
Alternatieven om schijnzelfstandigheid te voorkomen
Wanneer er twijfel bestaat of de samenwerking met een opdrachtgever voldoet aan de regels voor zzp'ers, zijn er diverse alternatieven om schijnzelfstandigheid te voorkomen.
Meer zekerheid en flexibiliteit met detachering:
Bij detachering werk je in dienst van een detacheringsbureau, dat je inzet bij verschillende opdrachtgevers. Dit biedt een mooie balans tussen zekerheid en flexibiliteit. Zo profiteer je van de voordelen van een vast contract, zoals pensioenopbouw en doorbetaling bij ziekte, terwijl je tegelijkertijd ervaring kunt opdoen bij diverse bedrijven.
Andere interessante mogelijkheden zijn:
- Wil je graag flexibel werken voor verschillende opdrachtgevers, maar ook genieten van de voordelen van een vast contract? Dan is payrolling de ideale oplossing!
- Als uitzendkracht werk je via een uitzendbureau. Dit biedt flexibiliteit in het kiezen van opdrachten en werktijden, met de zekerheid van een arbeidsovereenkomst.
Lees ook: Zzp versus detachering: welke werkvorm past bij jou?
Toch liever als zzp'er blijven werken? Overweeg een modelovereenkomst!
Werk je toch liever als zelfstandige, maar wil je voldoen aan de regels van de Belastingdienst? Overweeg dan een modelovereenkomst. Hiermee kun je:
- Duidelijk aantonen dat je niet in loondienst bent.
- Samen met je opdrachtgever afspraken maken over de manier van werken.
- Meer zekerheid hebben dat je niet als schijnzelfstandige wordt gezien.
Meer informatie en voorbeelden vind je op de website van de Belastingdienst: Werken met modelovereenkomsten.
Vragen over de wet DBA en schijnzelfstandigheid?
Heb je vragen of wil je meer weten over detacheren via Unique? Neem gerust contact met ons op. Wij zijn jouw partner voor een toekomst zonder zorgen!
Ook interessant: Dit zijn de regels voor zzp'ers in de kinderopvang.Veelgestelde vragen over schijnzelfstandigheid en de Wet DBA
Wat is schijnzelfstandigheid?
Schijnzelfstandigheid ontstaat wanneer iemand als zelfstandige zonder personeel (zzp'er) werkt, maar feitelijk een arbeidsrelatie heeft die sterk lijkt op die van een werknemer.
Wat is de Wet DBA?
De Wet DBA (Deregulering Beoordeling Arbeidsrelaties) is een Nederlandse wet die bedoeld is om schijnzelfstandigheid te voorkomen. Het gaat daarbij om de vraag of iemand die werkt als zzp’er eigenlijk als werknemer beschouwd moet worden. Om dit goed te beoordelen, dragen zowel opdrachtgevers als opdrachtnemers een gezamenlijke verantwoordelijkheid.
Wat staat er in de Wet DBA?
De Wet DBA bevat regels over de beoordeling van de arbeidsrelatie tussen een opdrachtgever en een opdrachtnemer. De belangrijkste punten zijn:
- Beoordeling van de arbeidsrelatie: De opdrachtgever en opdrachtnemer moeten samen vaststellen of er sprake is van zelfstandigheid of een dienstbetrekking.
- Gebruik van modelovereenkomsten: Goedgekeurde modellen van de Belastingdienst zijn niet verplicht, maar helpen wel om schijnzelfstandigheid te voorkomen.
- Criteria voor zelfstandigheid: De Belastingdienst beoordeelt zelfstandigheid op drie punten: gezagsverhouding, persoonlijke arbeid en vergoeding (loon).
- Sancties: Bij overtredingen kunnen naheffingen en boetes worden opgelegd, vooral bij opzettelijke misstanden.
Wat houdt de overgangsperiode van de Wet DBA in?
De overgangsperiode biedt werkgevers en opdrachtnemers de tijd om hun arbeidsrelaties in lijn te brengen met de Wet DBA en schijnzelfstandigheid actief tegen te gaan.
Gedurende deze periode legt de Belastingdienst geen vergrijpboetes op, mits:
- de arbeidsrelatie correct wordt beoordeeld;
- er maatregelen worden genomen om schijnzelfstandigheid te voorkomen;
- er wordt samengewerkt met de Belastingdienst, indien nodig.
De overgangsperiode loopt van 1 januari 2025 tot 1 januari 2026. In deze tijd krijgen opdrachtgevers en opdrachtnemers de kans om maatregelen te treffen tegen schijnzelfstandigheid. Na deze periode handhaaft de Belastingdienst de wet volledig. Dit betekent dat zowel opdrachtgevers als zzp’ers boetes kunnen krijgen bij schijnzelfstandigheid, ook als deze niet opzettelijk is.
Hoe weet ik of er sprake is van schijnzelfstandigheid?
Er zijn verschillende criteria die erop kunnen wijzen dat er sprake is van schijnzelfstandigheid. Enkele belangrijke punten zijn:
- Gezag: Heeft de opdrachtgever veel zeggenschap over de manier waarop de zzp'er werkt, bijvoorbeeld over werktijden en werkwijze?
- Persoonlijke arbeid: Moet de zzp'er de werkzaamheden altijd zelf uitvoeren, of mag hij/zij vervangers sturen?
- Financiële risico's: Loopt de zzp'er echte ondernemersrisico's, zoals het risico om geen opdrachten te krijgen of om verlies te lijden?
- Duurzaamheid: Is er sprake van een langdurige en exclusieve relatie tussen de zzp'er en de opdrachtgever?
Wat zijn de gevolgen van schijnzelfstandigheid?
Als de Belastingdienst constateert dat er sprake is van schijnzelfstandigheid, kan dit leiden tot:
- Naheffingen van belastingen en premies: De opdrachtgever moet alsnog loonheffingen en sociale premies afdragen, alsof de zzp’er in loondienst was.
- Boetes: Zowel de opdrachtgever als de zzp’er kan een boete opgelegd krijgen voor het niet naleven van de regels.
Hoe kan ik schijnzelfstandigheid voorkomen?
Om schijnzelfstandigheid te voorkomen, kun je het volgende doen:
- Maak duidelijke afspraken: Leg de afspraken over de arbeidsrelatie zorgvuldig vast in een overeenkomst van opdracht.
- Zelfstandigheid waarborgen: Geef de zzp’er voldoende ruimte om zijn of haar werk zelfstandig uit te voeren en eigen keuzes te maken.
- Beperk de duur van de opdracht: Voorkom langdurige of exclusieve samenwerkingen die lijken op een dienstverband.
Heb je twijfels over de aard van de arbeidsrelatie? Laat de Belastingdienst dan een officiële beoordeling uitvoeren om duidelijkheid te krijgen.
Wat is een modelovereenkomst?
Dit is een door de Belastingdienst goedgekeurd contract dat opdrachtgevers en zzp’ers kunnen gebruiken om afspraken vast te leggen en schijnzelfstandigheid te voorkomen.
Is een modelovereenkomst verplicht?
Nee, het gebruik van een modelovereenkomst is niet verplicht. Het kan echter wel helpen om duidelijkheid te scheppen over de aard van de arbeidsrelatie.
Waar vind ik een modelovereenkomst?
Op de website van de Belastingdienst kun je goedgekeurde modelovereenkomsten downloaden en aanpassen aan jouw situatie.