Schijnzelfstandigheid: wet DBA en regels vanaf 2025

Vanaf 1 januari 2025 verscherpt de Belastingdienst de controle op de regels voor zzp'ers. Dit kan grote gevolgen hebben voor jou als zzpér én voor je opdrachtgevers. Maar wat verandert er precies in de Wet DBA, en wat kun je doen om schijnzelfstandigheid te voorkomen?

Wat is schijnzelfstandigheid?

Schijnzelfstandigheid ontstaat wanneer je werkt als zelfstandige zonder personeel, terwijl je in werkelijkheid aan de criteria van een werknemer voldoet. Met andere woorden: je opereert als zzp'er, maar functioneert eigenlijk als iemand die in loondienst werkt. Dit kan grote gevolgen hebben, zowel voor jou als voor je opdrachtgever.

Waarom pakt de Belastingdienst schijnzelfstandigheid aan?

De Belastingdienst pakt schijnzelfstandigheid aan om verschillende redenen:

• Bescherming van werknemers:
  Als schijnzelfstandige mis je belangrijke rechten en zekerheden die je als werknemer in loondienst wel zou hebben. Denk aan:
  • Sociale zekerheid: Geen pensioenopbouw, geen recht op WW bij werkloosheid en geen verzekering bij ziekte.
  • Arbeidsrecht: Minder bescherming bij ontslag of conflicten omdat je niet onder het arbeidsrecht valt.
• Eerlijke concurrentie:
  Bedrijven die schijnzelfstandigen inzetten, betalen minder sociale premies en belastingen dan bedrijven met werknemers in loondienst. Dit zorgt voor oneerlijke concurrentie op de arbeidsmarkt en zet mogelijk druk op lonen en arbeidsvoorwaarden. Ook als jij zelfstandig werkt, kan dit jouw positie beïnvloeden.
• Belastinginkomsten:
  Schijnzelfstandigen profiteren vaak van belastingvoordelen die bedoeld zijn voor echte ondernemers. Hierdoor loopt de overheid belastinginkomsten mis.
• Misbruik van regelingen:
  De regelingen die zelfstandigen ondersteunen, zoals de zelfstandigenaftrek, worden oneigenlijk gebruikt in gevallen van schijnzelfstandigheid.

Kortom: door schijnzelfstandigheid aan te pakken, beschermt de Belastingdienst zowel werknemers als echte zzp'ers.

Wat is de Wet DBA en wat verandert er in 2025?

De Wet DBA (Deregulering Beoordeling Arbeidsrelaties) is in het leven geroepen om schijnzelfstandigheid te voorkomen. Simpel gezegd: deze wet beschermt zzp'ers die écht zelfstandig werken en zorgt ervoor dat mensen die eigenlijk in loondienst horen te zijn, niet als zzp'er aan de slag slag gaan. De Wet DBA heeft als doel om:

• Schijnzelfstandigheid te voorkomen: De wet moet ervoor zorgen dat mensen die feitelijk in loondienst zijn, ook als werknemer worden behandeld en niet als zzp'er.
• Duidelijkheid te scheppen: Zowel zzp'ers als opdrachtgevers moeten weten waar ze aan toe zijn en wat de regels zijn rondom de arbeidsrelatie.
• Eerlijke concurrentie te bevorderen: Door schijnzelfstandigheid aan te pakken, wil de overheid zorgen voor een gelijk speelveld voor alle bedrijven.

Nieuwe regels vanaf 2025

De Wet DBA bestaat al een tijdje, maar de toepassing ervan bleek in de praktijk complex. Om zzp'ers en opdrachtgevers de tijd te geven om aan de nieuwe regels te wennen, gold er een handhavingsmoratorium. Dit betekende dat de Belastingdienst de wet niet streng controleerde. Maar let op: dit moratorium is inmiddels opgeheven!

Vanaf per 1 januari 2025 gaat de Belastingdienst de Wet DBA strenger handhaven. Dit betekent onder andere:

• Strengere controles: De Belastingdienst gaat meer controles uitvoeren bij bedrijven om te checken of er sprake is van schijnzelfstandigheid.
• Hogere boetes: Zowel zzp'ers als opdrachtgevers die de Wet DBA overtreden, riskeren hogere boetes dan voorheen.
• Focus op de praktijk: De Belastingdienst kijkt niet alleen naar de overeenkomst van opdracht, maar vooral naar hoe de samenwerking in de praktijk verloopt.

Hoe werkt de Wet DBA in de praktijk?

Om te bepalen of er sprake is van schijnzelfstandigheid, kijkt de Belastingdienst naar verschillende factoren, zoals:

• Gezag: Heeft de opdrachtgever veel zeggenschap over de zzp'er?
• Vervangbaarheid: Kan de zzp'er zich vrij laten vervangen?
• Duurzaamheid: Hoe lang werkt de zzp'er al voor dezelfde opdrachtgever?
• Financiële afhankelijkheid: Is de zzp'er afhankelijk van één opdrachtgever?
• Integratie: Is de zzp'er onderdeel van de organisatie van de opdrachtgever?

Als uit de controle blijkt dat er sprake is van schijnzelfstandigheid, dan kan de Belastingdienst naheffingen en boetes opleggen.

De gevolgen van schijnzelfstandigheid: risico's en consequenties

Schijnzelfstandigheid kan zowel voor jou als zzp’er als voor je opdrachtgever vervelende gevolgen hebben. Denk bijvoorbeeld aan:

• Naheffingen en boetes: Wanneer de Belastingdienst concludeert dat er sprake is van schijnzelfstandigheid, kunnen zowel jij als je opdrachtgever aansprakelijk worden gesteld. Dit kan leiden tot het terugbetalen van achterstallige loonheffingen en sociale premies, aangevuld met mogelijk forse boetes.
• Verlies van fiscale voordelen: Als je als schijnzelfstandige wordt aangemerkt, verlies je mogelijk het recht op fiscale voordelen, zoals de zelfstandigenaftrek.
• Juridische risico’s: Voor opdrachtgevers kan schijnzelfstandigheid betekenen dat zij alsnog verplicht worden werknemersrechten toe te passen, zoals:
  • Loondoorbetaling bij ziekte.
  • Ontslagbescherming.
  • Eventuele secundaire arbeidsvoorwaarden zoals vakantiegeld en pensioenafdrachten.
• Reputatieschade: Schijnzelfstandigheid kan je imago als professional aantasten. Dit kan het moeilijker maken om nieuwe opdrachten te krijgen.
• Onzekerheid: De mogelijke gevolgen van schijnzelfstandigheid kunnen leiden tot spanningen en wantrouwen tussen jou en je opdrachtgever.

Wanneer je je bewust bent van deze risico's, kun je je beter voorbereiden en de gevolgen van schijnzelfstandigheid voorkomen. Hoe je dat doet, lees je hieronder.

Alternatieven om schijnzelfstandigheid te voorkomen

Wanneer er twijfel bestaat of de samenwerking met een opdrachtgever voldoet aan de regels voor zzp'ers, zijn er diverse alternatieven om schijnzelfstandigheid te voorkomen.

Meer zekerheid en flexibiliteit met detachering:

Bij detachering werk je in dienst van een detacheringsbureau, dat je inzet bij verschillende opdrachtgevers. Dit biedt een mooie balans tussen zekerheid en flexibiliteit. Zo profiteer je van de voordelen van een vast contract, zoals pensioenopbouw en doorbetaling bij ziekte, terwijl je tegelijkertijd ervaring kunt opdoen bij diverse bedrijven.

Andere interessante mogelijkheden zijn:

• Wil je graag flexibel werken voor verschillende opdrachtgevers, maar ook genieten van de voordelen van een vast contract? Dan is payrolling de ideale oplossing!
• Als uitzendkracht werk je via een uitzendbureau. Dit biedt flexibiliteit in het kiezen van opdrachten en werktijden, met de zekerheid van een arbeidsovereenkomst.

Toch liever als zzp'er blijven werken? Overweeg een modelovereenkomst!

Werk je toch liever als zelfstandige, maar wil je voldoen aan de regels van de Belastingdienst? Overweeg dan een modelovereenkomst. Hiermee kun je:

• Duidelijk aantonen dat je niet in loondienst bent.
• Samen met je opdrachtgever afspraken maken over de manier van werken.
• Meer zekerheid hebben dat je niet als schijnzelfstandige wordt gezien.

Meer informatie en voorbeelden vind je op de website van de Belastingdienst: Werken met modelovereenkomsten.

Vragen over de wet DBA en schijnzelfstandigheid?

Heb je vragen of wil je weten welke oplossing het beste bij jouw situatie past? Neem gerust contact met ons op. Wij zijn jouw partner voor een toekomst zonder zorgen!